Zabudowa meblowa w budownictwie mieszkaniowym – zmiana stanowiska MF w sprawie stawki VAT

W dniu 27 maja 2020 r. Minister Finansów pismem o sygn. PT3.8101.2.2020 zmienił wcześniejszą interpretację ogólną (z 31 marca 2014 r. sygn. PT10/033/5/133/WLI/14/RD30577) w sprawie stawki VAT na zabudowę meblową. Zmiana ta powinna zakończyć trwający od bardzo dawna spór między podatnikami z branży meblowej a organami podatkowymi w sprawie możliwości opodatkowania zabudowy meblowej według obniżonej stawki VAT w wysokości 8%. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem zabudowa meblowa wykonana na indywidualne zmówienie w budynku/lokalu mieszkalnym podlega opodatkowaniu stawką VAT w wysokości 8%, jeśli:

• jest trwale połączona z elementami konstrukcyjnymi tego budynku/lokalu, tj. w sposób uniemożliwiający jej przesunięcie w inne miejsce,
• po jej ewentualnym demontażu jest niezdatna do użytku jako mebel.

Po spełnieniu tych warunków mamy do czynienia z kompleksową usługą modernizacji obiektu budowlanego zaliczonego do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, o której mowa w art. 41 ust. 12 – ust. 12c ustawy o VAT.

Uchwała NSA i interpretacja ogólna MF – krótki wyciąg z historii sporu o stawkę VAT

O tym jak długo trwa spór o stawkę VAT dla zabudowy meblowej w budownictwie mieszkaniowym świadczy m.in. fakt, że w przeszłości problem ten był już przedmiotem uchwały NSA podjętej w poszerzonym składzie siedmiu sędziów. Z uchwały NSA podjętej w dniu 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 2/13 wynika, że obniżona stawka podatku powinna mieć zastosowanie wtedy, gdy:

• na skutek konstrukcyjnego połączenia komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego (lokalu) powstaje trwała zabudowa spełniająca jako całość określoną funkcję użytkową,
• po trwałym połączeniu komponentów meblowych z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części komponenty te podnoszą standard takiego obiektu stanowiąc jego modernizację rozumianą potocznie jako ulepszenie, podwyższenie wartości użytkowej lub technicznej, podwyższenie standardu, unowocześnienie.

Wymieniona uchwała nie spowodowała jednak oczekiwanego zakończenia sporu w zakresie stawki VAT na zabudowy meblowe. Minister Finansów, w odpowiedzi na uchwałę NSA, w dniu 31 marca 2014 r. wydał interpretację ogólną, sygn. PT10/033/5/133/WLI/14/RD30577, w której wskazał, że o zastosowaniu obniżonej stawki VAT decyduje stopień konstrukcyjnego połączenia komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego/lokalu. Zdaniem MF opodatkowanie zabudowy meblowej według stawki 8% było wykluczone, jeżeli jej ewentualny demontaż mógł nastąpić bez uszkodzenia samej zabudowy, jak i konstrukcji budynku/lokalu.

W rezultacie organy podatkowe w wydawanych dotychczas interpretacjach indywidualnych, opartych na ww. interpretacji ogólnej MF, konsekwentnie wykluczały prawo do obniżonej stawki VAT, jeśli wykonywane prace montażowe nie spełniały ich zdaniem warunków do uznania za modernizację budynku/lokalu mieszkalnego ze względu na brak trwałego związania elementów zabudowy meblowej z elementami konstrukcyjnymi tego budynku/lokalu. Przykładem takim mogą być choćby interpretacje Dyrektora KIS z: 6 września 2019 r. sygn. 0112-KDIL1-1.4012.319.2019.1.AK i 4 lipca 2019 r. sygn. 0112-KDIL2-3.4012.274.2019.2.IP. Zdaniem fiskusa montaż elementów zabudowy meblowej, sprowadzający się do połączenia komponentów meblowych ze ścianami, sufitem lub podłogą obiektu budowlanego, który polega na zwykłym przytwierdzeniu mebli do ściany (np. powieszenie za pomocą haków, zamocowanie na listwach nośnych), nie jest na tyle zabiegiem skomplikowanym technicznie i nieodwracalnym, aby uzasadniał uznanie go modernizację.

Korzystna linia orzecznictwa sądowego

W sporze o stawkę VAT sądy administracyjne prezentowały jednak korzystne dla podatników stanowisko, oparte na ww. uchwale. Z licznych wyroków wydanych na ten temat (zob. wyroki NSA z: 18 grudnia 2019 r. sygn. akt I FSK 1362/17, 3 lipca 2019 r. sygn. akt I FSK 792/19, 8 stycznia 2019 r. sygn. akt I FSK 204/17, 16 stycznia 2018 r. sygn. akt I FSK 464/16, 11 października 2017 r. sygn. akt I FSK 40/16 oraz z 10 maja 2017 r. sygn. akt I FSK 1276/15, itd.) wynika, że opodatkowanie stawką VAT w wysokości 8% zabudowy meblowej uznanej za kompleksową usługę modernizacyjną wykonaną w budownictwie mieszkaniowym, jest zasadne nawet wtedy, gdy mocowanie zabudowy meblowej nastąpiło poprzez przytwierdzanie jej do ścian, sufitów przy użyciu haków, wkrętów, kołków rozporowych, kleju i listew montażowych. Taki montaż zabudowy wpisuje się w trwałe związanie elementów zabudowy meblowej z elementami konstrukcyjnymi tego budynku/lokalu, wypełniając warunki do uznania za modernizację obiektu budowlanego. Poza tym, co zasługuje na szczególną uwagę, sądy podkreślały, że o trwałości dokonanego montażu w ramach usługi modernizacyjnej świadczy także fakt każdorazowego idealnego dopasowania wymiarów zabudowy do konkretnego miejsca czy wnęki, co czyni niemożliwym wykorzystanie takiej zabudowy w innym miejscu.

Zmiana stanowiska fiskusa – nowe warunki przesądzające o trwałości połączenia zabudowy z budynkiem

Jednolita linia orzecznictwa doprowadziła w końcu do zmiany stanowiska MF w sprawie stawki VAT na zabudowy meblowe w budownictwie mieszkaniowym. Minister Finansów, zmieniając interpretację ogólną z 2014 r., w piśmie z 27 maja 2020 r. sygn. PT3.8101.2.2020 przyznał, że dotychczasowe twierdzenie zgodnie z którym o trwałym charakterze połączenia zabudowy meblowej z elementami konstrukcyjnymi budynku można mówić wyłącznie wtedy, gdy zabudowa meblowa jest zamontowana w sposób ingerujący w substancję budynku uniemożliwiający demontaż takiej zabudowy bez uszkodzenia jej komponentów lub elementów konstrukcyjnych budynku, jest zbyt daleko idące.

Minister Finansów, określając „nowe” warunki do opodatkowania zabudowy meblowej według stawki 8%, zmienił przede wszystkim rozumienie pojęcia trwałości połączenia elementów zabudowy z elementami budynku/lokalu mieszkalnego. Obecnie, aby zabudowa meblowa wykonana na indywidualne zamówienie w budownictwie mieszkaniowym mogła być opodatkowana stawką 8%, jako usługa modernizacji obiektu budowlanego, niezbędne jest takie trwałe połączenie elementów zabudowy z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części (lokalu), które:

• uniemożliwia przesunięcie zabudowy w inne miejsce
• powoduje, że po ewentualnym demontażu zabudowa ta jest niezdatna do użytku, ze względu na to, że same jej elementy nie spełniają pod względem użytkowym przymiotu mebla.

Posługując się przykładem Minister Finansów wyjaśnił, że:

“Przykładowo stawka podatku VAT w wysokości 8% mogłaby mieć zastosowanie w przypadku wykonania „na zamówienie” szafy wnękowej na wymiar w dedykowanej do tego celu wnęce, z płyt meblowych dociętych na konkretny wymiar (np. laminowanych, MDF, HDF, OSB), w sytuacji, w której montaż następuje za pomocą kołków i wkrętów, a szafa funkcjonuje w oparciu o elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego lub jego części (lokalu), z wykorzystaniem tylnej i bocznych ścian wnęki jako ścian montowanego mebla. Po demontażu szafa jest niezdatna do użytku, nie pełni funkcjonalnej roli mebla ze względu na to, że wykorzystanie elementów obiektu budowlanego lub jego części (lokalu) tj. ścian, podłogi i sufitu wyznaczało zakres konstrukcyjny szafy, pełniąc rolę elementów tego mebla.“

Tym samym opodatkowanie zabudowy meblowej według stawki 8 % nie może mieć zastosowania jeśli zamontowane meble mogą być przeniesione i stać się przedmiotem powtórnego montażu w innym dowolnym miejscu, tj. mogą pełnić dalej użytkową funkcję mebla ze względu na brak istotnego powiązania z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części (lokalu).