W PRAKTYCE: Składki ZUS i PIT – szczególne sytuacje przy wypłacie wynagrodzenia dla pracownika i zleceniobiorcy do 26 roku życia

W PRAKTYCE: Składki ZUS i PIT – szczególne sytuacje przy wypłacie wynagrodzenia dla pracownika i zleceniobiorcy do 26 roku życia

O ogólnych zasadach rozliczania wynagrodzeń wypłacanych młodym pracownikom do 26 roku życia pisałam wcześniej (https://ksiegowoscpodatkowa.pl/w-praktyce-zerowy-pit-dla-mlodych-do-26-roku-zycia/.

Pytanie otrzymane od Czytelniczki skłoniło mnie do analizy kilku szczególnych przypadków związanych z wypłatą wynagrodzeń dla młodych pracowników i zleceniobiorców.

W tym materiale możesz dowiedzieć się:

  • o sytuacjach, w których zachodzi konieczność obniżenia składki zdrowotnej do wysokości „hipotetycznej” zaliczki na podatek dochodowy,
  • o zaletach umowy zlecenie zawartej ze studentem do 26 roku życia,
  • o obciążeniach podatkowo – składkowych przy umowie zlecenie zawartej z osobą, która nie przekroczyła 26 lat, gdy wartość należności nie przekracza 200 zł.

1. Pytanie od Pani Pauliny (formularz kontaktowy): Jak obliczyć składkę zdrowotną w przypadku wypłaty niższego wynagrodzenia wynikającego z zatrudnienia na część etatu?

Przepisy ustawy zmieniającej, która wprowadziła “zerowy PIT” dla młodych do 26 roku życia obowiązujący od 1 sierpnia 2019 r., likwidują pod określonymi warunkami podatek PIT, nie likwidują natomiast obciążeń składkowych. O ogólnych zasadach kalkulacji wynagrodzenia wypłacanego młodemu pracownikowi z uwzględnieniem ulgi możecie przeczytać w artykule dostępnym pod wyżej wskazanym linkiem. Po opublikowaniu tego artykułu otrzymałam pytanie dotyczące składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku wypłaty wynagrodzenia o niższej wartości.

A więc tak. Ustawa zmieniająca znowelizowała nie tylko przepisy ustawy o PIT, ale również przepisy innych ustaw, w tym ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.; dalej: ustawa zdrowotna). Jak wynika z art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy zdrowotnej, w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2019 r., przychód zwolniony od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT stanowi podstawę obliczenia składki zdrowotnej w wysokości 9% podstawy wymiaru. W art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej ustawodawca zastrzegł jednak, że jeżeli składka zdrowotna obliczona od przychodu zwolnionego z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT jest wyższa od “hipotetycznej” zaliczki na podatek dochodowy, którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód nie był objęty zwolnieniem od podatku dochodowego, składkę zdrowotną obniża się do wysokości tej “hipotetycznej” zaliczki. Tak więc pomimo braku obowiązku poboru zaliczki na podatek dochodowy od przychodu zwolnionego z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT, płatnik (zakład pracy, zleceniodawca) może być zobowiązany od ustalenia “hipotetycznej” wysokości zaliczki na podatek dochodowy, ale tylko po to, aby we właściwej wysokości pobrać składkę zdrowotną. Dotyczy to wynagrodzeń o niższej wartości, wypłacanych młodym pracownikom i zleceniobiorcom do 26 roku życia.

Jak w tych okolicznościach obliczyć wysokość składki zdrowotnej?

Przykład

Pan Kacper, który ukończył 22 lata, jest zatrudniony w firmie X na 1/5 etatu. W sierpniu br. otrzymał on wynagrodzenie brutto w wysokości 800 zł. Przed wypłatą wynagrodzenia Pan Kacper złożył pracodawcy pisemne oświadczenie w sprawie stosowania w 2019 r. zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT.

Poz. Wyszczególnienie Wynagrodzenie otrzymane w sierpniu 2019 r.
1 Wynagrodzenie brutto 800,00 zł
2 Składki na ubezpieczenie społeczne: emerytalne (poz. 1 x 9,76%), rentowe (poz. 1 x 1,5%) i chorobowe (poz. 1 x 2,45%) 109,68 zł
3 Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (poz. 1 – poz. 2) 690,32 zł
4
Składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% podstawy wymiaru (obniżona do wysokości zaliczki na podatek)
57,89 zł*
9 Do wypłaty “na rękę” (poz. 1 i poz. 2 – poz. 4): 632,43 zł
  1. Składka zdrowotna w wysokości 9% podstawy wymiaru: 62,13 zł (690,32 zł x 9%)
  2. “Hipotetyczna” zaliczka na podatek dochodowy, do wysokości której obniża się składkę zdrowotną*, obliczona przy założeniu, że pracownikowi przysługują:
  • koszty uzyskania przychodów w wysokości 111,25 zł oraz
  • kwota zmniejszająca podatek w wysokości 46,33 zł

“Hipotetyczna” podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do 1 zł: 579 zł (800 zł – 109,68 zł – 111,25 zł)

“Hipotetyczna” zaliczka na podatek dochodowy: 579 zł x 18% – 46,33 zł = 57,89 zł

WNIOSEK: Mimo tego, że składka zdrowotna w wysokości 9% podstawy wymiaru wynosi 62,13 zł, to płatnik przy kalkulacji wynagrodzenia uwzględnia ją w wysokości obniżonej do “hipotetycznej” zaliczki na podatek dochodowy, czyli w kwocie 57,89 zł. Taka kwota podlega przekazaniu do ZUS.

KONIEC PRZYKŁADU

Uwaga! Jeszcze w tym roku może zmniejszyć się wysokość stawki podatkowej (z 18% na 17%) oraz zwiększyć wysokość pracowniczych kosztów uzyskania przychodów (https://ksiegowoscpodatkowa.pl/od-1-pazdziernika-2019-r-17-stawka-pit-i-wyzsze-koszty-pracownicze/)

2. Umowa zlecenie u studentów do 26 roku życia

Zasadniczo umowa zlecenia jest tytułem do obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne). Od tej zasady jest jednak wyjątek.

Zgodnie z 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.) uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci, do ukończenia 26 lat nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. W rezultacie nie podlegają też ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy zdrowotnej). Jeśli zleceniobiorcą są właśnie takie osoby, to zleceniodawca nie ma obowiązku zgłaszania ich do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, jak również nie ma obowiązku opłacania składek ZUS za te osoby.

Zwolnienie z opłacania składek ZUS za zleceniobiorcę nie dotyczy sytuacji, gdy – poza umową zlecenie – świadczy on jednocześnie pracę na rzecz swojego pracodawcy.

Od 1 sierpnia 2019 r. wynagrodzenie wynikające z umowy zlecenie jest również wolne od opodatkowania PIT, jeżeli student nie ukończył 26 roku życia a wysokość jego wynagrodzenie nie przekroczyła limitów:

  • w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. – w kwocie 35 636,67 zł
  • w 2020 r. (i kolejnych latach podatkowych) – w kwocie 85 528 zł.
Ważne!
Student do 26 roku życia, który wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenie jest zwolniony zarówno ze składek ZUS, jak i z podatku dochodowego.

Przykład

Z końcem sierpnia 2019 r. firma X zawarła umowę zlecenie z 23-letnim studentem. Z umowy wynika, że po jej wykonaniu studentowi przysługuje wynagrodzenie brutto w kwocie 2 500 zł. Student złożył zleceniodawcy oświadczenie w sprawie zastosowania zwolnienia z PIT.

Wynagrodzenie to jest wolne od obciążeń podatkowo – składkowych. Kwota “do wypłaty” jest równa wynagrodzeniu brutto. W dniu 20 września 2019 r. zleceniodawca wypłacił studentowi “do ręki” kwotę 2 500 zł.

KONIEC PRZYKŁADU

3. Umowa zlecenie zawarta z osobą do 26 roku życia, której wartość nie przekracza 200 zł

Jeżeli kwota należności określona w umowie zlecenia zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł, wówczas płatnik ma obowiązek pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 18% przychodu (art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT). Podatek ten pobiera się od przychodu bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodów.

Natomiast z art. 30 ust. 10 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2019 r., wynika, że do przychodów (dochodów) opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy o PIT, nie stosuje się przepisu określonego przez art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT. Oznacza to, że od umów zlecenie zawartych z osobami do 26 roku życia, w przypadku gdy kwota należności wynikająca z tej umowy nie przekracza 200 zł, należy pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18% przychodu.

Ważne!
Drobne zlecenia o wartości do 200 zł nie są objęte “zerowym” PIT.

Przykład

We wrześniu firma X (zleceniodawca) zawarła umowę zlecenie z Panią Eweliną, która ma 22 lata, ustalając wysokość wynagrodzenia na kwotę 200 zł. Pani Ewelina nie jest zatrudniona jako pracownik w firmie X. Z tytułu zawartej umowy zlecenie podlega ona obowiązkowo składce na ubezpieczenie zdrowotne. Zleceniodawca pobrał również zryczałtowany podatek dochodowy według stawki 18%.

Wiersz Wyszczególnienie Kwota (zł)
1 Wynagrodzenie 200,00
2 Koszty uzyskania przychodu (wiersz 1 x 20%)
3 Podstawa opodatkowania (wiersz 1 – wiersz 2) 200,00
4 Podatek zryczałtowany (wiersz 3 x 18%) 36,00
5 Składka na ubezpieczenie zdrowotne (wiersz 1 x 9%) 18,00
6 Do wypłaty 146,00

KONIEC PRZYKŁADU