CIEKAWOSTKI: Kompensata jednostronna oraz kompensata umowna dotycząca transakcji objętej MPP a sankcje w CIT/PIT

CIEKAWOSTKI: Kompensata jednostronna oraz kompensata umowna dotycząca transakcji objętej MPP a sankcje w CIT/PIT

Kompensata (potrącenie) to znany wszystkim sposób na rozliczenie wzajemnych należności i zobowiązań pomiędzy przedsiębiorcami. Na skutek dokonanej kompensaty wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Kwota wierzytelności, która pozostała po potrąceniu podlega dalszemu rozliczeniu, np. poprzez zapłatę lub kolejne potrącenie. W obrocie gospodarczym funkcjonuje kompensata jednostronna oraz kompensata umowna.

W materiale przeczytasz:

  • na czym polega różnica pomiędzy kompensatą jednostronną a kompensatą umowną,
  • czy każda forma kompensaty umożliwia rozliczenie kosztu (zobowiązania) o wartości przekraczającej 15 tys. zł w kosztach uzyskania przychodów bez stosowania sankcji określonej przez art. 22p ust. 1 pkt 3 updof oraz art. 15d ust. 1 pkt 3 updop.

Różnica pomiędzy kompensatą jednostronną oraz kompensatą umowną – na czym polega?

W obrocie gospodarczym możemy spotkać się z kompensatą jednostronną (nazywaną także ustawową) oraz kompensatą umowną.

Z kompensatą jednostronną mamy do czynienia wtedy, gdy przebiega ona w sposób określony przez art. 498 – art. 505 ustawy z 23 kwietnia1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.; dalej: kodeks cywilny). Zgodnie z tymi regulacjami gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Na podstawie art. 499 kodeksu cywilnego potrącenie dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Istotą kompensaty jednostronnej jest to, że jest to czynność jednostronna, dokonana poprzez jednostronne oświadczenie (nie jest wymagana zgoda kontrahenta na dokonanie tej kompensaty).

Wzajemne należności i zobowiązania mogą być również rozliczone poprzez kompensatę umowną, opartą na zasadzie swobody umów, o której mowa art. 353¹ kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W odróżnieniu od kompensaty jednostronnej, kompensata umowna wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron, co oznacza, że aby doszła ona do skutku obie strony powinny akceptować fakt dokonania kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań. W przypadku kompensaty umownej, w umowie pomiędzy kontrahentami, którzy są dla siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami, wskazuje się w szczególności na wierzytelności, które podlegają potrąceniu oraz dzień tego potrącenia.

Regulowanie zobowiązań przekraczających 15 tys. zł – w jakiej formie?

Zobowiązania przekraczające 15 tys. zł powinny być regulowane za pośrednictwem rachunku płatniczego, czego wymaga zarówno prawo gospodarcze, jak i ustawy o podatku dochodowym.

Zgodnie z art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; dalej: PpU) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

  1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
  2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty.

Wymóg ten dotyczy płatności dokonywanych w obrocie gospodarczym, tj. pomiędzy przedsiębiorcami, odnoszących się do transakcji o wartości brutto (razem z VAT) przekraczającej 15 tys. zł.

Zgodnie z art. 22p ust. 1 pkt 3 updof oraz art. 15d ust. 1 pkt 3 updop podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 PpU, pomimo zawarcia na fakturze wyrazów “mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a ustawy o VAT. Wskazane przepisy ustaw o podatku dochodowym wymagają zatem, aby – w celu rozliczenia kosztu w kosztach podatkowych – płatność dotycząca transakcji przekraczającej 15 tys. zł, która na gruncie ustawy o VAT jest objęta obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności (dalej: MPP), nastąpiła z uwzględnieniem tego mechanizmu.

Jak zatem na realizacje tych obowiązków wpływa fakt dokonania kompensaty jednostronnej oraz kompensaty umownej?

Kompensata jednostronna oraz kompensata umowna – czy pozwala rozliczyć koszt w rachunku podatkowym?

Treść dostępna po opłaceniu abonamentu
  • Zaloguj się do już wykupionych treści
  • Uzyskaj dostęp do treści znajdujących się na stronie
Zaloguj się lub Wykup
Sprawdź Wykup
Anuluj
Wykup pakiet aby uzyskać dostęp do zablokowanych materiałów na okres jednego roku "ABONAMENT ROCZNY" (160zł)
Wykup pakiet aby uzyskać dostęp do zablokowanych materiałów na okres trzech miesięcy "ABONAMENT KWARTALNY" (40zł)
Wykup pakiet aby uzyskać dostęp do artykułów na stronie na okres jednego roku
/
ZAMÓW ABONAMENT NA ROK

Dokonując zakupu potwierdzasz zapoznanie się z regulaminem serwisu ksiegowoscpodatkowa.pl

Wykup pakiet aby uzyskać dostęp do artykułów na stronie na okres trzech miesięcy
/
ZAMÓW ABONAMENT NA KWARTAŁ

Dokonując zakupu potwierdzasz zapoznanie się z regulaminem serwisu ksiegowoscpodatkowa.pl

Anuluj