Estoński CIT – przebieg rozliczenia na przykładach (II część)

III. OPODATKOWANIE RYCZAŁTEM – PRZEBIEG ROZLICZENIA

Ustalenie ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych wymaga zastosowania zupełnie nowego mechanizmu obliczania podatku dochodowego w stosunku do dotychczas obowiązujących zasad ogólnych. W estońskim CIT mamy nowy: przedmiot opodatkowania, podstawę opodatkowania, wysokość podatku oraz termin zapłaty podatku.

1. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA

Przedmiotem opodatkowania jest 6 kategorii dochodów szczegółowo określonych przez art. 28m ustawy o CIT. Na tej podstawie opodatkowaniu ryczałtem podlega przede wszystkim dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony:

a) do wypłaty udziałowcom albo akcjonariuszom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub

b) na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat).

Zasadę tę stosuje się odpowiednio do wypłaty zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy.

Przykład 7

Spółka kapitałowa od 1 stycznia 2021 r. rozlicza CIT w formie ryczałtu. Załóżmy, że z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za 2021 r. wynika zysk netto w kwocie 200 000 zł. Na podstawie uchwały wspólników podjętej w maju 2022 r. zysk ten został przeznaczony na:

1. wypłatę dywidendy dla udziałowca X i udziałowca Y (osób fizycznych posiadających udziały 25/75) w kwocie 120 000 zł (dochód z tytułu podzielonego zysku),
2. pokrycie straty bilansowej z 2020 r. w kwocie 60 000 zł (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat),
3. utworzenie kapitału zapasowego w kwocie 20 000 zł.

Zapisy w księgach rachunkowych maja 2022 r.:

1. PK – uchwała o podziale zysku netto za 2021 r.:

a) dywidenda przysługująca udziałowcowi X (120 000 zł x 25%)

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 30 000 zł

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z tytułu dywidendy – wspólnik X) 30 000 zł

b) dywidenda przysługująca udziałowcowi Y (120 000 zł x 75%)

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 90 000 zł

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z tytułu dywidendy – wspólnik Y) 90 000 zł

c) pokrycie straty bilansowej z 2020 r.

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 60 000 zł

Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2020 r.) 60 000 zł

d) utworzenie kapitału zapasowego

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 20 000 zł

Ma konto 806 „Kapitał zapasowy” 20 000 zł

Obowiązek podatkowy w CIT: W związku z uchwałą wspólników podjętą w maju 2022 r. spółka uzyskała łączny dochód w kwocie 180 000 zł, na który składa się:

• dochód z tytułu podzielonego zysku: 120 000 zł,
• dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat: 60 000 zł.

Opodatkowaniu CIT nie podlega natomiast zysk pozostawiony w spółce, tj. zysk w części przeznaczonej na utworzenie kapitału zapasowego.

KONIEC PRZYKŁADU

Przykład 8

W spółce z o.o. udziałowcami są dwie osoby fizyczne: udziałowiec X i udziałowiec Y posiadający po 50% udziałów. Od 1 stycznia 2021 r. spółka rozlicza CIT w formie ryczałtu.

W lipcu 2021 r. w spółce na podstawie art. 194 i art. 195 kodeksu spółek handlowych podjęto uchwałę o wypłacie zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za 2021 r. w łącznej kwocie 100 000 zł. Zaliczka zostanie wypłacona na początku sierpnia 2021 r.

Zapisy w księgach rachunkowych lipca 2021 r.:

1. PK – uchwała o śródrocznym podziale wyniku finansowego netto

a) zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy dla udziałowca X (100 000 zł x 50%)

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 50 000 zł

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z tytułu dywidendy – wspólnik X) 50 000 zł

b) zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy dla udziałowca Y

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Wynik finansowy 2021 r.) 50 000 zł

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z tytułu dywidendy – wspólnik Y) 50 000 zł

Obowiązek w CIT: W lipcu 2021 r., tj. miesiącu podjęcia uchwały o wypłacie udziałowcom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy powstał obowiązek podatkowy skutkujący koniecznością zapłaty CIT.

KONIEC PRZYKŁADU

Przykład 9

PODSUMOWANIE:

Odpowiadając na postawione na wstępie pytanie w sprawie opłacalności estońskiego CIT należy potwierdzić: tak, to może się opłacać, ale….

• ustawodawca nie zdecydował się na odważne różnice w obciążeniach podatkowych, wynikające z porównania zasad ogólnych i ryczałtu, wobec czego oszczędności podatkowe CIT/PIT nie są aż tak znaczące,
• nowy system opodatkowania jest tak bardzo skomplikowany, że skutecznie odstrasza przed jego stosowaniem ze względu na możliwość popełnienia kosztownych błędów rozliczeniowych lub interpretacyjnych.

Gdybym na ten moment miała zdecydować czy dla mojej spółki powinnam wybrać opodatkowanie ryczałtem (do 1 lutego br. trzeba będzie złożyć zawiadomienie do NUS w tej sprawie), to wstrzymałabym się z tym wyborem.

Nowy sposób rozliczania CIT jest skomplikowany i nie daje aż tak dużych oszczędności podatkowych (mniejsze podmioty korzystają najmniej). Uważam, że wejście w ten reżim od 2021 r., przy obecnej wersji przepisów, jest po prostu ryzykowne. W tym przypadku „lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”. Dla spółek, które kusi perspektywa stosowania ryczałtu, rozważniej chyba będzie, jeśli 2021 r. zostanie przez nie wykorzystany na taką analizę przepisów, która wykluczy niemiłe niespodzianki i pozwoli solidnie przygotować się do ewentualnej zmiany sposobu rozliczania CIT. Wspomnę na marginesie, że sam projekt objaśnień podatkowych ws. ryczałtu obejmuje 123 strony. Jest więc co analizować.

Choć resort finansów przekonuje na łamach prasy o atrakcyjności tego rozwiązania (niższa łączna wysokość CIT/PIT, przesunięcie terminu zapłaty podatku na moment wypłaty zysków czy mniejszy nakład pracy na rozliczenie CIT) to mnie trudno jest się do tych argumentów bezkrytycznie przychylić, ponieważ estoński CIT poza wymienionymi korzyściami niesie ze sobą także zagrożenia. Opodatkowanie ryczałtem obejmuje, oprócz wypłaty zysków przysługujących udziałowcom, także inne dochody wskazane w art. 28m ustawy o CIT, jak np. z tytułu ukrytych zysków, wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą czy nieujawnionych operacji gospodarczych. Po pierwsze: opodatkowanie tych świadczeń może spowodować, że nowy sposób opodatkowania wcale nie będzie korzystniejszy pod względem obciążeń podatkowych. Redukcja obciążeń podatkowych odpowiednio z 34,39% do 30% i z 26,29% do 25% nie uwzględnia ryczałtu, który trzeba będzie zapłacić od dochodów z pozostałych tytułów, np. z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. A po drugie: wymienione kategorie dochodów wprowadzają dużą niepewność co do rodzaju transakcji, które będą do nich zaliczane.

W pracy księgowego ceniona jest prostota, ponieważ ilość zmian podatkowych w ostatnim czasie po prostu przytłacza. Na co dzień trzeba będzie zająć się nie tylko estońskim CITem, ale także VATem, PITem od wynagrodzeń, ZUSem, prawem bilansowym i całym mnóstwem innych tematów. Estoński CIT nie jest prosty, będzie z nim sporo kłopotów i będzie wymagał dodatkowego czasu na rozgryzienie szczegółów. Dlatego – tak jak napisałam na wstępie podsumowania – w swojej spółce wstrzymałabym się jeszcze z decyzją o wdrożeniu estońskiego CIT od 2021 r dając sobie czas na uważne przeanalizowanie opłacalności tego rozwiązania. Ale w tym przypadku korzyści i zagrożenia każdy musi wyważyć sam tak aby było to dla niego najbardziej optymalne rozwiązanie.